AP TET DSC 4TH CLASS TELUGU CONTENT NOTES PART 1

4 వ తరగతి తెలుగు – కంటెంట్ మెటీరీయల్

1. గాంధీ మహాత్ముడు

• ప్రక్రియ : గేయం
• ఇతివృత్తం: మహనీయుల చరిత్ర
• కవి : బసవరాజు అప్పారావు
• కాలం : (13/12/1894 – 10/06/1933)
• జాతీయోద్యమ కాలంలో వీరి గీతాలు ప్రజలను గాఢంగా ప్రభావితం చేసాయి
• బసవరాజు అప్పారావు గేయాలు’ పేరిట వీరి గీతాలు సంపుటంగా వెలువడ్డాయి

 పదాలు – అర్థాలు :

• స్వరాజ్యం = సొంత పాలన
• ప్రణయ = ఓంకారం
• మోక్షం = విడుపు, విముక్తి
• స్వస్తి = శుభం, మంగళం
• గాంధీ మహాత్ముడు బయలుదేరగా కలకల నవ్విందీ జగత్తు – కలకల నవ్వింది – పల్లవి

తేనెల తేటల మాటలతో

• కవి : ఇంద్రగంటి శ్రీకాంతశర్మ
• కాలం : (29/5/1944 – 25/07/2019)
• వీరు తెలుగులో అనుభూతి కవిత్వానికి ప్రతినిధి.
• అనుభూతి గీతాలు అనునది వీరి కవితా సంపుటి.
• వీరు లలిత గీతకర్త, ఆకాశవాణిలో పనిచేసారు.
• తేనెల తేటల మాటలతో అందం మన దేశమాతనే కొలిచెదమా భావం భాగ్యం కూర్చుకొని ఇంక జీవన యానం చేయుదమా –  పల్లవి

 

తెలివైన దుప్పి

• ఇది ఒక జాతక కథ.
• ఉద్దేశం : మోసగాళ్ళుంటారు వాళ్ళ మాయలో పడకూడదు. ఆశ ప్రమాదాల్లోకి నెడుతుంది. జాగ్రత్తగా ఉండాలని తెలియజేయడమే
• బోధిసత్వుడు ఒక అడవిలో దుప్పిగా జన్మించాడు. అతనికి పండ్లంటే ఇష్టం.

2. గోపాల్ తెలివి

• ప్రక్రియ : కథ
• ఇతివృత్తం : సమయస్ఫూర్తి
• పాత్రల పేర్లు : ఢిల్లీ సుల్తాను, జయచంద్రుడు (మాల్వాదేశ రాజు) గోపాల్ (విదూషకుడు)

* ఈ పాఠంలో ఢిల్లీ సుల్తాను అడిగిన వింత ప్రశ్నలు రెండు

1. ఈ భూమి పొడుగు ఎంత ? వెడల్పు ఎంత ?

గోపాల్ :  పదహారు బండ్లలోగల పెద్ద దారపు ఉండలతో సమాధానం చెప్పాడు.

2. ఆకాశంలో ఎన్ని నక్షత్రాలున్నాయి?

గోపాల్ :  పాతిక (25) గొర్రెలకు గల వెంట్రుకలతో సమాధానం చెప్పాడు.

పదాలు – అర్థాలు :

• దర్బారు : రాజసభ
• విదూషకుడు – హాస్యగాడు
• అంబుజం = పద్మము
• తీర్థం = పుణ్యక్షేత్రం

వ్యతిరేక పదాలు : –

• కృతజ్ఞత X కృతఘ్నత
• స్వార్థం. నిస్వార్థం
• సుగుణం X దుర్గుణం

చూడగంటి

• కవి : తాళ్ళపాక అన్నమయ్య
• కాలం , : (09/05/1408 – 23/2/1503)
• బిరుదు : పదకవితా పితామహుడు
• వీరు 32 వేల సంకీర్తనలలను రాశారని ప్రతీతి.
• వీరు శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి కేంద్రంగా విశిష్ట సాహిత్యాన్ని, సంగీత సంస్కృతిని నిర్మించారు.
• తేటతెలుగు పలుకుబడి, దేశీ పదసంపద, వాడుక భాషలోని అపురూప మాధురి అన్నమయ్య కవిత్వంలో పొంగి పొర్లుతుంటాయి.
• పల్లవి : కంటి నఖలాండ కర్త నధికుని గంటి కంటి నఘములు వీడుకొంటి నిజమూర్తిగంటి

పదాలు – అర్థాలు :

• రాగం = బృందావని
• తాళం = ఖండ

విందు

* ఈ పాఠంలో ఒక రోజు సూర్యుడు, చంద్రుడు, వాయువు విందుకెళ్ళారు. వాళ్ళ తల్లి నక్షత్రం వాళ్ళు ఎప్పుడు తిరిగి వస్తారా అని ఆమె ఎదురు చూడసాగింది.

* సూర్యుడు, వాయువు తల్లి గురించి ఆలోచించకుండా విందులో వడ్డించినవన్నీ కడుపునిండా తిన్నారు కానీ చంద్రుడు తన తల్లి కోసం కొన్ని పదార్థాలను మూటకట్టి తెచ్చాడు

* “నాయనా! నాకోసం ఏమి తెచ్చారు మీరు” అని ఎవరు అడిగారు ? – నక్షత్రం (తల్లి)

* వాళ్ళు పెట్టింది స్నేహితులతో ఆస్వాదించానే తప్ప నువ్వు గుర్తుకు రాలేదమ్మా! – సూర్యుడు

* నేను సుష్టుగా భోంచేయడానికి విందుకి వెళ్ళాను తప్ప నీకోసం ఏదో ఒకటి తేవాలనుకోలేదు” అని ఎవరు అన్నారు? – వాయువు

* “నీ కోసం అత్యంత రుచికరమైన పదార్థాలను తెచ్చాను. నేను విందులో ఏ పదార్థం తింటున్నా నువ్వే గుర్తుకు వచ్చావు” అని అన్నదెవరు ? – చంద్రుడు

3. దేశమును ప్రేమించుమన్నా

• ప్రక్రియ : గేయం
• ఇతివృత్తం : దేశభక్తి
• కవి : గురజాడ వెంకట అప్పారావు
• కాలం : (21/09/1862 – 30/111915)
• రచనలు : పూర్ణమ్మ, కన్యక, దేశభక్తి, లవణరాజు కల, తోకచుక్కలు (గేయాలు), మీ పేరేమిటి?, దిద్దుబాటు, మెటిల్డా, సంస్కర్త హృదయం, మతము – విమతము, పుష్పలావికలు (కథానికలు), కొండుభట్టీయం, బిల్హణీయం (అసంపూర్ణనవల), కన్యాశుల్కం (నాటకం)
• వీరు ఆధునిక తెలుగు కవిత్వానికి, సాహిత్యానికి మార్గదర్శకులు.
• వీరు యుగకర్త, కవి, కథకులు, నాటకకర్త, చరిత్రకారులు, శాసన పరిశోధకులు అన్నిటికన్నా ముఖ్యంగా భాషావేత్త,
• తెలుగు సాహిత్యంలో వాడుక భాషను ప్రవేశ పెట్టి చిరస్మరణీయమైన రచనలు చేశారు.
• కన్యాశుల్కం నాటకం ఆధునిక తెలుగు సాహిత్యంలోఅత్యంత విశిష్ట రచన.

దేశమును ప్రేమించుమన్న

మంచి అన్నది పెంచుమన్నా

ఒట్టిమాటలు కట్టిపెట్టోయ్

గట్టి మేల్ తలపెట్టవోయ్

* శివాజీ తండ్రి పేరు – శంభోజి

పదాలు – అర్థాలు :

• ఒట్టి = ఏమి లేని
• కద్దు = కలదు, ఉన్నది
• చెట్టపట్టాలు = ఒకరి చేతిని మరొకరు పట్టుకోవడం
• యశము – కీర్తి

గేయం ఆధారంగా జతపరచడం :

• తిండి కలిగితే- కండ కలదోయ్
• ఒట్టి గొప్పలు చెప్పుకోకోయ్
• చెట్టపట్టాల్ – కట్టుకొని
• ఒట్టిమాటలు – కట్టిపెట్టాయ్
• పొరుగువారికి – తోడుపడవోయ్

తెలుగు తల్లీ

• కవి : పిల్లలమర్రి వెంకట హనుమంతరావు
• కాలం : 07/05/1921 – 13/09/1989
• రచనలు : సాహిత్య సంపద, ఆంధ్రాభ్యుదయం, కాపుపాటలు
• వీరు సాహిత్య వ్యాసాలు, కథలు, ఏకాంకికలు, ఖండ కావ్యాలు రచించారు.

తేనె పలుకుల తెలుగు తల్లీ!

రవల వెలుగుల తెలుగుతల్లీ!

శాతవాహన శకము లోపల

శాంతి పాఠము నేర్పితమ్మా! –  పల్లవి

కందిరీగ కిటుకు

• కవి : డా|| రావూరి భరద్వాజ
• కాలం : 05/07/1927 – 18/10/2013
• జన్మస్థలం : గుంటూరు జిల్లా తాడికొండ
• రచనలు : విమల (తొలికథ) అవరిచితులు కథాసారము వంటి 37 కథా సంపుటాలు, ఉడతమ్మ ఉపదేశం, కీలుగుర్రం వంటి పకపక 43 పిల్లల కథలు, పాకుడు రాళ్ళు,నడవడం కరిమ్రింగిన వెలగపండు, జలప్రళయం సెలయేరు వంటి 17 నవలలు.
• పురస్కారాలు : జ్ఞానపీఠ పురస్కారం, కళాప్రపూర్ణ, కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ పురస్కారం, సోవియట్ భూమినెహ్రూ పురస్కారం రాజాలక్ష్మీ ఫౌండేషన్ అవార్డు, గోపీచంద్ జాతీయ సాహిత్య పురస్కారం, కళారత్న, లోకనాయక్ ఫౌండేషన్ పురస్కారం.
• వీరి పాకుడు రాళ్ళు నవలకుగాను 2012 లో జానపీఠ పురస్కారం లభించింది
• ఏనుగుకు ఎవరు గుణపాఠం చెప్పారు – కందిరీగ
• పాత్రలు : సింహం, ఏనుగు, కందిరీగ

4. పరివర్తన

• ప్రక్రియ : కథ
• ఇతివృత్తం: పిల్లల స్వభావం
• పాత్రల పేర్లు : రాము, కాకి, తేనెటీగ, చీమ
• ఈ పాఠంలో రాముకు బద్దకం ఎక్కువ. చదువంటే శ్రద్ధ తక్కువ.
• “రానున్నది వానాకాలం అసలే నాకు గూడు లేదు ఒక్కొక్క పుల్లను తెచ్చుకొని శ్రమించి గూడు కట్టుకుంటున్నాను. – కాకి
• నాకు అంత తీరిక లేదు. పూల నుంచి తేనెను సేకరిస్తున్నాను, పూలు తొందరగా వాడిపోతాయి. నాకు చాలా పని ఉంది – తేనెటీగ (తుమ్మెద)
• “ఇప్పుడు కష్టపడి గింజలు దాచుకుంటే అప్పుడు సుఖంగా ఉండొచ్చు .” అని అన్నదెవరు? – చీమ
• నేనెందుకు బడికి వెళ్ళకుండా ఇలా వ్యర్థంగా నేను బడికి వెళతాను – రాము

పదాలు – అర్థాలు :

• పరివర్తన మార్పు
• ఆత్మీయంగా ప్రేమగా
• చిన్న బుచ్చుకొను = నిరాశపడు
• రాయంచ = రాజహంస

పడవ నడపవోయి

• కవి : వింజమూరి శివరామారావు
• కాలం : 1908-1982
• జన్మస్థలం : తూర్పు గోదావరి జిల్లా పిఠాపురం దగ్గర చంద్రపాలెం
• రచనలు : గోర్కి కథలు ; కల్పవల్లి (ఖండకావ్యసంపుటి)
• బిరుదు : కళాప్రపూర్ణ
• తరగలు = అలలు
• చక్కని రాయంచనంచు చుక్కల తళుకెంచుకొంచు – ఇందులో అంత్యాను ప్రాసాలంకారం ఉంది
• పడవ నడపవోయి పూలపడవ నడపవోయి – పల్లవి

ఉపాయం

• ఈ పాఠం మహాభారత ఇతిహాసం లోనిది.
• పాత్రలు : భీష్ముడు, ద్రోణాచార్యుడు, భీముడు, అర్జునుడు
• ఈ కథ ఉద్దేశ్యం : మన ప్రతిభాపాటవాలే మనల్ని ఉన్నత స్థాయికి చేరుస్తాయి తిరుగుతున్నాను. అని తెలియజేయడమే.
• బంతిని గట్టిగా ఎవరు తన్నారు? – భీముడు
• భరత వంశీయులకు విలువిద్య గురువుగా ఎవరిని ఎంచుకొన్నారు? – ద్రోణాచార్యుడుని
• ద్రోణాచార్యుడిని గురువుగా ఉండమని ఎవరు కోరారు ? – భీష్ముడు